17. Kodhavagga
Pāḷi 221 [17.1] Kodha
kodhaṁ jahe vippajaheyya mānaṁ
saṁyojanaṁ sabbam atikkameyya
taṁ nāmarūpasmiṁ asajjamānaṁ
akiñcanaṁ nānupatanti dukkhā.
Patna 238 [13.23] Śaraṇa
krodhaṁ jahe viprajaheya mānaṁ
saṁyojanaṁ sabbam atikrameyā |
taṁ nāmarūpamhi asajjamānaṁ
akiṁcanaṁ nānupatanti dukkhā ||
Gāndhārī 274 [17.1] [Kodha]
kothu jahi viprayahea maṇa
sañoyaṇa savi adikamea
ta namaruvasa aṣajamaṇa
akijaṇa naṇuvadadi dukhu.
Udānavarga 20.1 Krodha
krodhaṁ jahed viprajahec ca mānaṁ
saṁyojanaṁ sarvam atikrameta /
taṁ nāmne rūpe ca asajyamānam
akiñcanaṁ nānupatanti saṅgāḥ //
Pāḷi 222 [17.2] Kodha
yo ve uppatitaṁ kodhaṁ
rathaṁ bhantaṁ va dhāraye,
tam ahaṁ sārathiṁ brūmi
rasmiggāho itaro jano.
Patna
Gāndhārī 275 [17.2] [Kodha]
yo du upadida kodhu
radha bhada va dharaï
tam aho saradi bromi
rasviggaha idara jaṇa.
Udānavarga 20.22 Krodha
yas tv ihotpatitaṁ krodhaṁ
rathaṁ bhrāntam iva dhārayet /
vadāmi sārathiṁ taṁ tu
aśmigrāho 'yam anyathā ||
Pāḷi 223 [17.3] Kodha
akkodhena jine kodhaṁ,
asādhuṁ sādhunā jine,
jine kadariyaṁ dānena,
saccena alikavādinaṁ.
Patna
Gāndhārī 280 [17.7] [Kodha]
jiṇa kodha akotheṇa
asadhu sadhuṇa jiṇa
jiṇa kradava daṇeṇa
saceṇa alia jiṇa.
Udānavarga 20.19 Krodha
akrodhena jayet krodham
asādhuṁ sādhunā jayet /
jayet kadaryaṁ dānena
satyena tv antaṁ jayet //
Mahābhārata 5.39.58
akrodhena jayet krodham
asādhuṁ sādhunā jayet |
jayet kadaryaṁ dānena
jayet satyena cāntam ||
Mahāsubhāṣitasaṅgraha vs 127
akrodhena jayet krodham
asādhuṁ sādhunā jayet |
jayet kadaryaṁ dānena
jayet satyena cāntam ||
Pāḷi 224 [17.4] Kodha
saccaṁ bhaṇe na kujjheyya,
dajjāppasmim pi yācito,
etehi tīhi ṭhānehi
gacche devāna’ santike.
Patna 292 [16.15] Vācā
saccaṁ bhaṇe na krujjheyā
deyā appā pi yācito |
etehi ttihi ṭṭhāṇehi
gacche devāna santike ||
Gāndhārī 281 [17.8] [Kodha]
saca bhaṇi na kuvea
daya apadu yayida
edehi trihi haṇehi
gacha devaṇa sadii.
Udānavarga 20.16 Krodha
satyaṁ vaden na ca krudhyed
dadyād alpād api svayam /
sthānair ebhis tribhir yukto
devānām antikaṁ vrajet //
Pāḷi 225 [17.5] Kodha
ahiṁsakā ye munayo,
niccaṁ kāyena saṁvutā,
te yanti accutaṁ ṭhānaṁ,
yattha gantvā na socare.
Patna 240 [14.2] Khānti
ahiṁsakā ye munayo
niccaṁ kāyena saṁvtā |
te yānti accutaṁ ṭṭhāṇaṁ
yattha gantā na śocati ||
Gāndhārī
Udānavarga 7.7 Sucarita
ahiṁsakā vai munayo
nityaṁ kāyena saṁvtāḥ |
te yānti hy acyutaṁ sthānaṁ
atra gatvā na śocati ||
Pāḷi 226 [17.6] Kodha
sadā jāgaramānānaṁ
ahorattānusikkhinaṁ,
nibbānaṁ adhimuttānaṁ,
atthaṁ gacchanti āsavā.
Patna 269 [15.9] Āsava
jāgarikām anuyuttānāṁ
ahorāttānuśikkhiṇāṁ |
nibbāṇe adhimuttānāṁ
atthaṁ gacchaṁti āsavā ||
Gāndhārī
Udānavarga 15.8 Smti
jāgaryam anuyuktānām
ahorātrānuśikṣiṇām /
amtaṁ cādhimuktānām
astaṁ gacchanti āsravāḥ //
Pāḷi 227 [17.7] Kodha
porāṇam etaṁ atula
netaṁ ajjatanām iva,
nindanti tuṇhim āsīnaṁ,
nindanti bahubhāṇinaṁ,
mitabhāṇinam pi nindanti,
natthi loke anindito.
Patna 283 [16.6] Vācā
porāṇam etaṁ ādhora
na etaṁ ahunā r iva |
nindanti tohnim āsīnaṁ
nindanti mitabhāṇikaṁ |
bahubhāṇikaṁ pi nindanti
nāsti loke anindito ||
Gāndhārī 237 [14.14] [Paṇida]
poraṇam ida adura
na ida ajetaṇa iva
ninadi tuibhaveṇa
ninadi bahobhaṇiṇo
manabhaṇi vi ninadi
nasti loki aninia.
Udānavarga 29.45 Yuga
nindanti tuṣṇim āsīnaṁ
nindanti bahubhāṣiṇam |
alpabhāṇiṁ ca nindanti
nāsti lokeṣv aninditaḥ //
Pāḷi 228 [17.8] Kodha
na cāhu na ca bhavissati
na cetarahi vijjati
ekantaṁ nindito poso
ekantaṁ vā pasaṁsito.
Patna 284 [16.7] Vācā
na cābhu na ca bhaviṣyati
na cetarahi vijjati |
ekāntanindito poṣo
ekāntaṁ vā praśaṁsito ||
Gāndhārī 240 [14.17] [Paṇida]
ekada ninido prodhu
ekada ji praśaidu
na i aha na i bheṣida
na yi edarahi vijadi.
Udānavarga 29.46 Yuga
ekāntaninditaḥ puruṣaḥ
ekāntaṁ vā praśaṁsitaḥ /
nābhūd bhaviṣyati ca no
a cāpy etarhi vidyate //
Pāḷi 229 [17.9] Kodha
yañ ce viññū pasaṁsanti,
anuvicca suve suve,
acchiddavuttiṁ medhāviṁ,
paññāsīlasamāhitaṁ,
Patna 286 [16.9] Vācā
yaṁ ca viñū praśaṁsanti
anuvicca suve suve |
acchidravattiṁ medhāviṁ
praṁñāśīlasamāhitaṁ ||
Gāndhārī 241 [14.18] [Paṇida]
yo nu ho viña praśaadi
aṇuija śuhaśuhu
achidravuti medhavi
prañaśilasamahida.
Udānavarga 29.47-48 Yuga
yaṁ tu vijñāḥ praśaṁsanti
hy anuyujya śubhāśubham /
praśaṁsā sā samākhyātā //
na tv ajñair yaḥ praśaṁsitaḥ
medhāvinaṁ vttayuktaṁ
prājñaṁ śīleṣu saṁvtam /
niṣkaṁ jāmbunadasyaiva //
kas taṁ ninditum arhati
Pāḷi 230 [17.10] Kodha
nekkhaṁ jambonadasseva,
ko taṁ ninditum arahati.
devā pi naṁ pasaṁsanti,
brahmunā pi pasaṁsito.
Patna 287 [16.10] Vācā
nikkhaṁ jāṁbūnadasseva
ko taṁ ninditum arihati |
devā pi naṁ praśansanti
brahmuṇā pi praśaṁsito ||
Gāndhārī 242 [14.19] [Paṇida]
nikhu jabodaṇaseva
ko ṇa ninidu arahadi
deva mi ṇa praśajadi
bramoṇa vi praśajidu.
Udānavarga 22.11 Tathāgata
bahuśrutaṁ dharmadharaṁ /
prājñaṁ nityaṁ samāhitam
niṣkaṁ jāmbunadasyaiva
kas taṁ ninditum arhati |/
Pāḷi 231 [17.11] Kodha
kāyappakopaṁ rakkheyya,
kāyena saṁvuto siyā,
kāyaduccaritaṁ hitvā
kāyena sucaritaṁ care.
Patna 279 [16.2] Vācā
kāyapradoṣaṁ rakkheyā
kāyena saṁvto siyā |
kāyaduccaritaṁ hettā
kāyena sucaritaṁ care ||
Gāndhārī
Udānavarga 7.1 Sucarita
kāyapradoṣaṁ rakṣeta
syāt kāyena susaṁvtaḥ /
kāyaduścaritaṁ hitvā
kāyena suktaṁ caret ||
Pāḷi 232 [17.12] Kodha
vacīpakopaṁ rakkheyya,
vācāya saṁvuto siyā,
vacīduccaritaṁ hitvā
vācāya sucaritaṁ care.
Patna 280 [16.3] Vācā
vācāpradoṣaṁ rakkheyā
vācāya saṁvto siyā |
vācāduccaritaṁ hettā
vācāya sucaritaṁ care ||
Gāndhārī
Udānavarga 7.2 Sucarita
vācaḥ pradoṣaṁ rakṣeta
vacasā saṁvto bhavet /
vāco duścaritaṁ hitvā
vācā sucaritaṁ caret //
Pāḷi 233 [17.13] Kodha
manopakopaṁ rakkheyya,
manasā saṁvuto siyā,
manoduccaritaṁ hitvā
manasā sucaritaṁ care.
Patna 281 [16.4] Vācā
manapradoṣaṁ rakkheyā
manasā saṁvto siyā |
manoduccaritaṁ hettā
manasā sucaritaṁ care ||
Gāndhārī
Udānavarga 7.3 Sucarita
manaḥpradoṣaṁ rakṣeta
manasā saṁvto bhavet /
manoduścaritaṁ hitvā
manaḥsucaritaṁ caret ||
Pāḷi 234 [17.14] Kodha
kāyena saṁvutā dhīrā,
atho vācāya saṁvutā,
manasā saṁvutā dhīrā,
te ve suparisaṁvutā.
Patna 282 [16.5] Vācā
kāyena saṁvtā dhīrā
vācāya utta cetasā |
sabbattha saṁvtā dhīrā
te ve suparisaṁvtā ||
Gāndhārī 51 [2.1] Bhikhu
kaeṇa savrudo bhikhu
atha vayaï savrudo
maṇeṇa savrudo bhikhu
sarva druggadeo jahi.
Udānavarga 7.10 Sucarita
kāyena saṁvtā dhīrā
dhīrā vācā susaṁvtāḥ |
manasā saṁvtā dhīrā
dhīrāḥ sarvatra saṁvtāḥ |
te yānti hy acyutaṁ sthānaṁ
yatra gatvā na śocati ||
Kodhavaggo sattarasamo.