23: Ātmavarga

 

⏑−⏑−¦⏑−−−¦¦⏑⏑−−¦⏑−⏑−
subhāṣitasya śikṣeta śramaṇopāsanasya ca |

−−⏑−¦⏑⏑⏑−¦¦−−⏑⏑¦⏑−⏑− navipulā
ekāsanasya ca rahaś cittavyupaśamasya ca || 23.1 [477]

 

−−⏑−¦−⏑−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑− ravipulā
ekāsanaṁ tv ekaśayyām ekacaryām atandritaḥ |

⏑⏑−−¦⏑−−−¦¦⏑−−−¦⏑−⏑−
ramayec caikam ātmānaṁ vaneṣv ekaḥ sadā vaset || 23.2 [478]

 

−⏑−−¦⏑−−−¦¦−−−⏑¦⏑−⏑−
yaḥ sahasraṁ sahasrāṇāṁ saṁgrāme dviṣatāṁ jayet |

−−−−¦⏑−−−¦¦−−−−¦⏑−⏑−
yaś cātmānaṁ jayed ekaṁ saṁgrāmo durjayaḥ sa vai || 23.3 [479]

 

−−−⏑¦⏑−−−¦¦−−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātmā hy asya jitaḥ śreyāṁ yac ceyam itarāḥ prajāḥ |

−⏑−−¦⏑⏑⏑−−¦¦−−−⏑¦⏑−⏑− Reading puru- as resolved, but it may be better to read poṣasya m.c. Dhp 104 reads: attadantassa posassa.
ātmadāntasya puruṣasya nityaṁ saṁvtacāriṇaḥ || 23.4 [480]

 

⏑−−−¦⏑−−−¦¦⏑−−−¦⏑−⏑−
na devā nāpi gandharvā na māro brāhmaṇā saha |

⏑−−⏑¦⏑−−−¦¦⏑−−−¦⏑−⏑−
jitasyāpajitaṁ kuryus tathā prājñasya bhikṣuṇaḥ || 23.5 [481]

 

−−⏑−¦⏑⏑⏑−¦¦⏑⏑−−¦⏑−⏑− navipulā Counting pr- in prathamaṁ as not making position here and in the following verse, giving navipulā, otherwise we have bhavipulā.
ātmānam eva prathamaṁ pratirūpe niveśayet |

⏑−⏑⏑¦⏑−−−¦¦ ⏓⏓⏓⏓¦⏑−⏑−
tato 'nyam anuśāsīta . . . . . . yathā hy ah . . || 23.6 [482]

 

−−⏑−¦−⏑⏑−¦¦⏑⏑−−¦⏑−⏑− navipulā
ātmānam eva prathamaṁ pratirūpe niveśayet |

⏑−⏑⏑¦⏑−−−¦¦−−−⏑¦⏑−⏑−
tato 'nyam anuśāsīta na kliśyeta hi paṇḍitaḥ || 23.7 [483]

 

−−−⏑¦⏑−−−¦¦−−−−¦⏑−⏑−
ātmānaṁ hi tathā kuryāc chāsītānyaṁ yathā svayam |

⏑−−⏑¦⏑−−−¦¦−−⏑⏑¦⏑−⏑−
sudānto bata me nityam ātmā sa hi sudurdamaḥ || 23.8 [484]

 

−−−⏑¦⏑−−−¦¦−−−−¦⏑−⏑−
ātmānaṁ hi tathā kuryāc chāsītānyaṁ yathā svayam |

−−−−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā dānto mayā nityam ātmadānto hi paṇḍitaḥ || 23.9 [485]

 

−⏑−−¦⏑−−−¦¦⏑⏑−⏑¦⏑−⏑−
ātmano 'rthaṁ parārthena bahunāpi na hāpayet |

−−−⏑¦⏑−−−¦¦⏑−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātmārthaṁ paramaṁ jñātvā svakārthaparamo bhavet || 23.10 [486]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena nāthaṁ labhati paṇḍitaḥ || 23.11 [487]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nātha paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena arthaṁ labhati paṇḍitaḥ || 23.12 [488]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena dharmaṁ labhati paṇḍitaḥ || 23.13 [489]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦⏑−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena yaśo labhati paṇḍitaḥ || 23.14 [490]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena kīrtiṁ labhati paṇḍitaḥ || 23.15 [491]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦⏑−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena sukhāṁ labhati paṇḍitaḥ || 23.16 [492]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nātha paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena svargaṁ labhati paṇḍitaḥ || 23.17 [493]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦⏑−−−¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena ciraṁ svargeṣu modate || 23.18 [494]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦⏑−−−¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena ciraṁ svarge pratiṣṭhati || 23.19 [495]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena prajñāṁ labhati paṇḍitaḥ || 23.20 [496]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena jñātimadhye virocate || 23.21 [497]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nātha paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena śokamadhye na śocati || 23.22 [498]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−−−⏑¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena sarvaṁ chindati bandhanam || 23.23 [499]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−−⏑⏑¦⏑−⏑−
ātma hi sudāntena sarvās tyajati durgatīḥ || 23.24 [500]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nāthaḥ ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena sarvaduḥkhāt pramucyate || 23.25 [501]

 

−−⏑−¦⏑−−−¦¦−⏑−−¦⏑−⏑−
ātmā tv ihātmano nātha ko nu nāthaḥ paro bhavet |

−⏑−⏑¦⏑−−−¦¦−−−−¦⏑−⏑−
ātmanā hi sudāntena nirvāṇasyaiva so 'ntike || 23.26 [502]

 

|| ātmavargaḥ 23 || ||